Konuşma terapistlerinin çocuklarda sıklıkla rastladığı sorunlardan biri sesletim/sesbilgisel sorunlardır. Bir konuşma terapistinin değerlendirmesi sonucu kendisini hiç tanımayan bir kişi tarafından 2 yaş çocuğunun konuşma anlaşılırlığı %50, 3 yaş çocuğunun %75-80 ve 4 yaş çocuğunun %100 olması beklenir. Eğer bu yüzdelerin haricinde bir anlaşılırlık sorunu ortaya çıkarsa çocuklarda sesletim ve/veya sesbilgisel sorunların varlığından söz edilebilir. Genel olarak 24 aylık çocukların (n,m,p,b,t,d,k,g,y,l) seslerini sık kullanılan sözcükler içinde sesletebildikleri gözlenir. 36 aylık çocukların ses dağarcıklarına sürtünmeli dediğimiz (f,v,c,ç,s,ş) gibi sesleri de eklediğini görüyoruz. Daha özele inecek olursak
1.5 yaşındaki bir çocuğun /b/, /d/, /k/, /t/, /m/ sesleri ile başlayan tek heceli sözcükleri söyleyebilmesi gerekmektedir. 2 yaşındaki bir çocuğun bu seslere ek olarak /g/ ve y seslerini,2.5 yaşındaki çocukların c, l seslerini, 3 yaş ve üzerindeki çocukların /s/,ş,j,/f/, /v/,ç,/h/ seslerini sözcük başlarında kullanabilmeleri gerekmektedir.
/r/ sesi Türk çocuklarında en son ortaya çıkan sestir. Bu ses genellikle 3.5-4 yaş civarında sözcük başlarında kullanılmaya başlar fakat yerleşmemesi durumları sık görüldüğünden 6-7 yaşına kadar kendiliğinden ortaya çıkması beklenebilir.
Çocuklar sesbilgisel aşamaları belirli işlemlerle geçerler. Bu işlemlerin belirli aylarda görülmesi normal, uzun sürmesi ve yaş büyüdükçe normal konuşma anlaşılırlığının yakalanmaması bir sesletim/sesbilgisel sorun olarak karşımıza çıkar.
Çocukların normal gelişim sırasında yaptıkları bazı hataları inceleyecek olursak; telefon→tefon, kedi →tedi, şapka→şapda, kuş→tuş, fare→pare, cami→dami, bıçak→bışak, top→dop gibi sesbilgisel işlemlerin 4 yaş gibi sonlanması gerekmektedir
türk→tük, flüt→füt, araba→aaba, ayak→alak, balık→bayık, arı→ayı gibi işlemlerin ise 5-6 yaş civarında son bulması gerekmektedir.
Yukarıdaki hataların belirtilen yaşlardan sonra da devam ediyor olması normalden sapma olarak görülür ve sesletim/sesbilgisel sorun açısından bir dil ve konuşma terapistinden yardım alınması önerilir.
Normal gelişen çocuklar 20 ay civarında 50 sözcüğü rahatlıkla anlaşılır biçimde söyler. 300’e yakın sözcüğü de anlayabilir.
36 aylık bir çocuğun 600 sözcüklük dağarcığının, çocuğu tanımayan birisinin çocuğun söylediği 10 sözcükten 8 ini anlaması gerekmektedir. Eğer çocuğunuzda bu yaşta sözcük dağarcığı 200 sözcükten az , konuşmasında % 50 den az anlaşılırlık ve kısa cümleler kuramama sorunu var ise bir dil ve konuşma terapistinden yardım almanız gerekebilir.
Konu hakkında ayrıntılı bilgi için ‘Dil ve Kavram Gelişimi’ (Prof.Dr.Seyhun Topbaş) kitabı incelenebilir.