Kullanılan Standart Afazi Değerlendirme Testleri
Boston Tanısal Afazi Değerlendirmesi (BDAE):
Goodglass ve Kaplan’ın (1983) geliştirdiği BDAE’de, iletişim becerilerinin ayrıntılı incelenmesi 31 alt testten oluşan bir test bataryasıyla gerçekleştirilir. Karşılıklı konuşmanın değerlendirilmesi 7 ek puan sunar. Bunun yanında 13 dil ve 14 dil dışı ek test grupları mevcuttur. Elde edilen Z skorlar, standardizasyon grup puanlarının alt test puanlarıyla karşılaştırılmasından elde edilir. Hasta profilleri yazarların belirlediği klasik afazi sınıflandırmasına göre konur (Broca, Wernike, Anomik, Kondüksiyon).
Minnesota Afazi Ayrımsal Tanılama Testi (MTDDA):
Bozukluğun olabileceği temel alanlara ait ayrıntılı afazi test bataryası MTDDA, Schuell (1973) tarafından geliştirilmiştir. 47 alt testi mevcuttur: 9 adet işitsel anlama, işitsel tanıma, işitsel hatırlama yeteneği alt testi; 9 adet görsel ve okuma performansı alt testi; 15 oral fonksiyon ve oral ifade alt testi; 10 görsel motor ve yazma becerisi alt testi ve 4 sayısal kavram ve aritmetik işlem alt testi. Alt testlerdeki madde sayısı 5 ila 32 arasındadır. 0-6 arasındaki ölçek, anlama, okuma, konuşma ve yazma alanlarındaki performansı puanlamak için kullanılır. Test, hastaları 5 temel ve birçok minör gruptan birisine sınıflandırmayı ön görür. Testin daha kısaltılmış biçimi seçilmiş bazı alt testler ile tekrar yapılmıştır (Schuell,1957). Bu kısa formun yüksek diagnostik ve prognostik değeri mevcuttur. Daha sonra Schuell (1966) testinin kısaltılmış şeklinin yeterince kapsamlı ve güvenilir olmadığını öne sürmüştür.
1.3.4 Western Afazi Bataryası (WAB):
Bu batarya Kertesz (1980) tarafından geliştirilmiştir. Çoğunlukla BDAE’nın seçilmiş alt testlerinden oluşan WAB’nın afazi katsayısını (AQ) 4 oral dil alt testi oluşturur. Performans katsayısı ise (PQ) okuma, yazma, praksi, çizim, blok tasarım, hesaplama ve Raven Renkli Matrislerinin bir bölümünün birleştirilmesiyle elde edilir. AQ ve PQ birleştirilerek CQ’yu ( kortikal katsayı) oluştururlar. Bu da bilişsel fonksiyonun özetini yansıtır ( Darley, 1982).
1.5 Standart Afazi Testleri Geliştirme Ve Bu Testleri Kullanmanın Amaçları
a-) Hastanın test performansını diğer hastalarla ve sağlıklı grupla karşılaştırmak için veri elde etmek.
b-) Hastanın performansını geçerli ve güvenilir bir ölçek ile değerlendirmek.
c-) Kendiliğinden düzelme, durumun aynı kalması veya daha da kötüleşmesinin hangi şekillerde olduğunu ölçmek.
d-) Tedavi etkililiğini ölçmek.
1.6 Afazi Tarama Testleri
Tarama testleri, patolojinin varlığını teşhis etme amaçlıdır; güvenilirlik değerleri yüksek olup, kullanımları özel teknik bilgi ve eğitim gerektirmemektedir (Göçer, 1996). Afazi tarama testleri, hastaya daha ayrıntılı ve uzun testler uygulamadan önce, hastanın dilsel yetilerini kısa zamanda değerlendirmek için uygulanır. Tarama testi kullanmanın diğer bir sebebi de hasta yakınlarına ve sağlık profesyonellerine hastayla nasıl iletişim kurabileceklerini anlatmaktır. Buna ek olarak beyin hasarının sonrasında hastanın klinik durumu hızlı bir değişim gösterdiği için hastanın dilsel becerileri, kolay uygulanabilen bir test ile sık sık gözlenmelidir.
Dil ve konuşma terapisti, spontan konuşmayı; bağlamın doğruluğu, sözce uzunluğu, sentaktik farklılık, sözcük seçimleri ve akıcılık açılarından değerlendirir. Terapist kısıtlı veya olmayan konuşmayı, adlandırma, odadaki objeleri gösterme, söyleneni tekrar etme ve yönergeleri gerçekleştirme (sözel olmayan) ve evet-hayır sorularıyla ( sözle veya jest ile) araştırmaya yönlendirir.
Afazi hastalarına tarama testi uygulanma amaçlarını Haynes (1988) şöyle belirtmiştir:
1) Basitçe, hastada iletişim sorununun olup olmadığının belirlenmesi.
2) Ayrıntılı testin yapılmasının gerekli olup olmamasının belirlenmesi.
3) Hastanın işlevsellik seviyesine göre hangi testlerin uygulanacağının belirlenmesi.
Bunların yanında tarama testleri daha uzun ve ayrıntılı testlerin yerini almamalıdır. Tarama testleri tüm iletişim modalitelerinden örnek davranışlar elde etmek için düzenlenir.
Tarama testleri bize ayrımsal tanı yapmak ya da terapi planlamak için yeterli veri vermezler ( Schuell, 1966).
Günümüzde, beyin hasarlı bireylerdeki dil bozukluğunu değerlendiren birçok test olmasına karşın standardizasyonu yeterli olanların sayısı çok azdır ( Shewan, Kertesz, 1980). Benton afazi test bataryası geliştirmede, yeterli bir standardizasyonun önemine işaret etmiştir (1967).